Гадаад харилцаа

  Лондон: Их Британийн хааны гэр бүлийн гашуудал: Хатан хаан Элизабетийн нөхөр, хунтайж Филип 2021 оны 4-р сарын 9-нд 99 насандаа таалал төгсөв. Британийн хааны гэр бүлийн өндөр дээд тушаалтай гишүүн нас барахад энгийн байдлаар орхидгүй уламжлалтай. Хатан хаан Элизабет болон түүний ажилтнууд хааны гэр бүлийн оршуулах ёслолыг 1960-аад оноос хойш төлөвлөж ирсэн бөгөөд эдгээр төлөвлөгөөг боловсронгуй болгох зорилгоор жилд хэд хэдэн удаа уулзалт зохион байгуулдаг. Хунтайж Филипийн оршуулгыг урьдчилж нарийн нямбай зохион байгуулав. Гэхдээ 2021 онд бүх зүйл өөр байх болсон: Коронавирус гэдэг нь бид дахин эргэцүүлэн бодох хэрэгтэй болно гэсэн үг юм. Хунтайж Филипийг нас барсны маргааш буюу дөрөвдүгээр сарын 10-ны өдөр тус ордон на  рийн ширийн зүйлийг зарлав. 

 Хунтайж Филипийг оршуулах ёслол хэзээ, хаана болсон бэ?

 "Эдинбургийн херцогийг оршуулах ёслол 2021 оны 4-р сарын 17-ны Бямба гарагийн өглөө Винсорын Гэгээн Жоржийн сүмд болно" гэж хааны гэр бүлийн албан ёсны вэбсайт мэдээллэж байв. Энэ сүмд хунтайж Харри, гүнгийн авхай Меган нарын хурим болсноор олон нийт мэддэг. Хааны гэр бүлийн бусад гишүүдийн оршуулах ёслонд энд хийгдсэн. Оршуулгын ёслол үндэсний нэг минут чимээгүй байснаар эхэлсэн. Орон нутгийн цагаар 15 цаг гэдэг нь Германы цагаар 16 цагт болжээ.

 Оршуулгын ёслолд ямар зочид ирсэн бэ?

 Язгууртны ахмад гишүүны оршуулгын ёслолын үеэр гэр бүлийн гишүүд, найз нөхөд, гадаад дотоодын улс төрийн өндөр албан тушаалтнууд, Үндэстнүүдийн Хамтын Нөхөрлөлийн төлөөлөгчид, Европын бусад хаад гэр бүлийн төлөөлөгчид, буяны байгууллагуудын элч нар болон цэргийн гишүүд хүлээгдэж байв. Гэсэн хэдий ч Корона цар тахлын улмаас олон тооны зочидийг оролцуулаагүй. Оршуулгын ёслолд 30-хан хүн байлцав.

 Хатан хааны нөхөр төрийн оршуулга хийсэн үү?

 Хунтайж Филип өөрийн хүсэлтээр төрийн оршуулгыг хийлгэхгүй гэж хэлсэн байдаг. "Оршуулах ёслолын төлөвлөгөө нь Эдинбургийн гүнгийн хувийн хүсэлтэй нийцэж байсан бөгөөд энэ үйл явдал нь гүнгийн амьдрал, Хатан хаан, Их Британи, Хамтын нөхөрлөлийн орнуудад 70 гаруй жил ажилласан албан хаагчдад хүндэтгэл үзүүлж, тэмдэглэж буй явдал юм. Иймэрхүү ёслолыг хатан хаан Элизабетын ээжид байсан төрийн ёслол биш, язгууртны ёслол буюу ерөнхийдөө хаадуудад зориулагдсан байв.”

            Тайлбар: Хатан хаан Элизабет ба Парламентын зөвшөөрлөөр бусад хүндтэй хүмүүс хувийн оршуулгын ёслол хийж болно. Энэ бол хунтайж Филип байсан юм. Энэ нь 99 настай хүнд онцгой хүндэтгэл үзүүлэх явдал юм: Сүүлийн 500 жилийн хугацаанд төрийн оршуулгыг хийлгэсэн ердөө есөн хаан бус хүмүүс байсан. Хатан хааны гэр бүлийн гишүүдийн хувьд хамгийн сүүлчийнх нь 1952 оны 2-р сарын 15-нд VI Георг хааны хувьд болсон юм. Үүүний дараа язгууртан биш хүний сүүлчийнх нь 1965 онд Сэр Уинстон Черчиллийн оршуулах ёслол байв.

            Хунтайж Филип өөрийнхөө талаар ямар ч шуугиан дэгдээхийг хүсдэггүй гэдгээрээ алдартай байв. Тиймээс хунтайж "зөвхөн" ёслол төгөлдөр оршуулахыг хүссэн нь бараг гайхмаар зүйл биш юм.

 Лондонгоор дамжин хунтайж Филиппэд зориулсан цуваа байсан уу?

 Коронагийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан хотоор дайран өнгөрөх томоохон цуваа гаргаагүй. Виндзор цайзын талбайд ёслолын жагсаал хийгээд цайзын хашаан доторх сүмийн баруун хаалга руу орсон бөгөөд ердөө найман минут үргэлжилсэн байв.

            Ноёны шарил бүхий авсыг Хааны тэнгисийн явган цэргийн гишүүд жагсаалын өмнө Ланд Роверт авчирсан бөгөөд талийгаач автомашины брэндийг шүтэн бишрэгч нь загвар зохион бүтээхэд нь тусалдаг байсан ба энэ удаагын оршуулгын машиныг  ёслолд зориулж бүтээсэб байв.

            "Уэльсийн хунтайж болон Хатан хааны гэр бүлийн гишүүд Германы бэйс Эдинбургийн авдрын ард жагсаалаар алхав. Хунтайж Филипийн хүүхдүүд, ач зээ нар хунтайж Уильям, ханхүү Харри нар тэдний дунд байлцав. Хатан хаан сүмд байж байгаад оршуулгын ёслолд оролцов.

 Хунтайж Филипийн авсыг дэлгэсэн үү?

 Хунтайж Филип тавигдахыг хүсээгүй бөгөөд оршуулгын ажлыг зохион байгуулахад оролцсон "Зэвсгийн коллеж" мэдээлэв. Түүний шарил оршуулах ёслол хүртэл Виндзорийн цайзад байжээ.

 Олон нийт яаж салах ёс хийсэ бэ?

 Коронагийн улмаас засгийн газар болон Хатан хааны гэр бүл дурсгалын ёслолын өдөр Виндзор цайзын урд уулзахгүй байхыг хүсчээ. Диана гүнжийг нас барах гэх мэт Букингемийн ордны өмнөх олон нийтийн цугларалтаас зайлсхийх хэрэгтэй байв. Британичууд үүнийг дагаж мөрдөж байв. Тус ордон эмгэнэлийн дижитал ном хэвлүүлжээ. Хэрэв та хунтайж Филиппэд сүүлчийн үг хэлэх эсвэл гэр бүлд нь эмгэнэл илэрхийлэхийг хүсвэл энд дарна уу. Дурсах ёслолыг мөн телевизээр үзүүлж байв.

 Хунтайж Филиппийг хаана оршуулсан бэ?

 "Эрхэм дээд гэгээнтнийг Гэгээн Жоржийн сүм хийд дэх Эзэн хааны буланд оршуулах болно" гэж ордон зарлаж байв. Гэсэн хэдий ч энэ нь түүний эцсийн амрах газар биш байх болно. Хатан хаан нас барахад Филиппийг Хаан Жорж VI дурсгалын сүм хийдэд аваачина. Тэнд хосууд бие биенийхээ хажууд оршуулагдана. Агуу Гэгээн Жоржийн сүмийн жижиг сүмд Хатан хааны аав, ээж, эгчийнх нь оршуулга байдаг. 

  Mэдээ бэлтгэсэн, орчуулсан: Баянгол дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны Гадаад харилцааны асуудал хариуцсан ахлан мэргэжилтэн Ф.Ш. Эдвард Граф